Ouderen met ADHD zijn vaker eenzaam
‘Alleen kinderen hebben ADHD, toch?’ Niet dus. Het is niet iets waar je ‘overheen groeit’ wanneer je ouder wordt. Toch wordt het vaak niet opgemerkt bij volwassenen, en al helemaal niet bij ouderen. Oktober is ADHD Awareness Month. Marieke Michielsen onderzocht ouderen met ADHD en ontdekte dat deze doelgroep vaker eenzaam is, depressieve symptomen en minder zelfvertrouwen heeft.
In 2016 waren er onder 60-plussers 940 lopende zorgtrajecten in de gespecialiseerde ggz met de primaire diagnose aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Het aantal zorgtrajecten in de gespecialiseerde ggz onder 60-plussers stijgt. Als we het totale aantal zorgtrajecten bekijken, zien we ook een stijging. Deze is wel bescheidener, dus de toename onder 60-plussers is niet alléén het gevolg van een stijging in het totaal aantal ouderen in Nederland.
Een drukke opa of oma?
Er bestaat weinig onderzoek naar ouderen met ADHD. Marieke Michielsen onderzocht deze nog vrij onbekende patiëntengroep. Ze schat dat de prevalentie 2,8% is in de algemene bevolking. Ook ontdekte ze dat ouderen met ADHD vaker gescheiden of nooit getrouwd waren dan ouderen zonder ADHD. Ze voelen zich vaker eenzaam, hebben meer (chronische) co morbide angst en depressieve symptomen en minder zelfvertrouwen. Ook is hun inkomen lager dan dat van andere ouderen. Hoewel ze nog steeds negatieve consequenties ondervinden van hun impulsief zijn en hun concentratieproblemen, vonden ze de gevolgen over het algemeen minder storend aanwezig op oudere leeftijd dan in eerdere levensfasen, zo blijkt uit haar onderzoek.
We moeten bij de behandeling van ouderen met ADHD aandacht besteden aan potentiële eenzaamheid, co-morbide angst of depressie en slecht zelfbeeld, blijkt uit het onderzoek van Michielsen. Net als volwassenen en kinderen kunnen ouderen behandeld worden met psychotherapie en medicatie. De generieke module Ouderen met psychische aandoeningen geeft aan dat er geen reden is voor terughoudendheid in het behandelen van ouderen met psychische aandoeningen.
De generieke module doet een aantal aanbevelingen als er wordt gekozen voor psychotherapeutische behandelingen:
- Een laagdrempelig aanbod van psychologische behandeling aan huis is van belang.
- Besteed meer aandacht aan psycho-educatie, uitleg over de rationale van de behandeling en motivatieverhogende technieken.
- Houd rekening met zintuigelijke beperkingen (gehoor en zicht), somatische comorbiditeit, invloed van medicatie en cognitieve beperkingen. Gebruik van leer- en geheugensteuntjes, beeldende taal en audiovisuele hulpmiddelen kunnen hierbij helpen.
- Zet in op meer (maar doorgaans kortere) sessies dan gebruikelijk voor jongere volwassenen.
- De partner en/of andere belangrijke personen in de omgeving zijn onderdeel van de behandeling op het gebied van psycho-educatie, ondersteuning en (tussentijdse) evaluatie.
- Gebruik door de patiënt gekozen termen en heb aandacht voor leeftijdsspecifieke overdrachten tegenoverdrachtverschijnselen.
- Geef extra aandacht aan overtuigingen over en gevolgen van somatische aandoeningen, cohort gebonden (socioculturele) overtuigingen over psychische aandoeningen, intergenerationele banden, zingeving en levensvragen en seksualiteit.
Bronvermelding
Marieke Michielsen (2015). “ADHD in older adults; prevalence & psychosocial functioning”