Over de drempel: meer aandacht voor zelfstigma

Hoe kwam je op het idee om onderzoek te doen naar zelfstigma?
Het was even zoeken naar het onderwerp. Wat ik interessant vond, is dat weinig zorgprofessionals binnen de ggz praten over hun eigen ervaringen. Het is bekend dat mensen met psychische klachten vaak worstelen met zelfstigma. Voor mensen die binnen de ggz werken en zelf behandeling hebben gehad of momenteel volgen, geldt dat misschien nog wel sterker. Er is een grote drempel om hier open over te zijn.

Ken je die drempel zelf ook?
Ja, die drempel heb ik zelf op verschillende momenten sterk gevoeld. Maar tegelijkertijd heb ik ervaren hoe waardevol en krachtig het is om mijn eigen ervaringen te delen. Dat contrast tussen het moeilijk vinden om erover te praten en het positieve effect van het delen van eigen ervaringen, maakte het onderwerp des te interessanter voor mij.

Waarom richt je je in het onderzoek specifiek op zelfstigma?
In de gesprekken met mijn cliënten merkte ik hoeveel mensen met zelfstigma worstelen en hoe groot de impact ervan is. Zelfstigma kan psychische klachten in stand houden, veroorzaken en verergeren. Ook kunnen mensen het zoeken van hulp uitstellen, omdat ze allerlei oordelen hebben over hun klachten. Dit onderwerp spreekt mij persoonlijk aan en ik zag dat het een breder probleem was binnen de ggz. Een probleem waar nog weinig aandacht voor is.

Wat heeft het onderzoek je gebracht?
In de praktijk  heb ik geleerd hoe belangrijk het is dat er meer aandacht komt voor de gevolgen van zelfstigma. Het is van belang dat er meer bewustwording komt bij zowel zorgprofessionals als cliënten over de impact van stigma en zelfstigma. En dat er meer ruimte wordt gecreëerd voor het bespreken van hoe iemand zelfstigma ervaart.

Voor mij persoonlijk heeft het onderzoek ook veel gedaan. Zo heb ik ervaren hoe krachtig het is om me bewust te worden van negatieve aannames over mezelf. Ik kwam erachter dat ik allerlei aannames over mijzelf deed. Ik vroeg mezelf bijvoorbeeld af of je wel een goede hulpverlener kunt zijn als je nog niet goed weet hoe je jezelf kunt helpen.

Hoe is er binnen de organisatie, Reinier van Arkel, op je onderzoek gereageerd?
Ik heb veel mooie reacties gekregen. Na mijn onderzoek heb ik een interview gegeven voor het magazine van onze organisatie. Daarna ben ik een aantal keer uitgenodigd om presentaties en scholingsuurtjes te verzorgen.

Het is fijn om te merken hoe belangrijk mensen het thema zelfstigma vinden, hoe ze de noodzaak van meer aandacht voor dit thema herkennen. Om destigmatiserend te werken blijft het nodig om hier aandacht voor te hebben en je er continu bewust van te blijven. Samen kijken naar wat je opmerkt, hoe je met iemand in gesprek gaat over zelfstigma, hoe belangrijk taal, bewustzijn, openheid én interesse zijn. Het doet mij goed om op deze manier meer aandacht te mogen besteden aan iets wat ik zo belangrijk vind.

Voel jij nog steeds een drempel?
Wanneer ik me minder goed voel, is de drempel om mijn verhaal te doen hoger. Dan heb ik veel meer negatieve oordelen in mijn hoofd die het me moeilijk maken. Soms ga ik met buikpijn zo’n moment in. Maar uiteindelijk doet het me altijd goed om reacties te krijgen. Dit bewijst voor mij hoe belangrijk het is om te blijven delen, te blijven praten over hoe je jezelf ziet, welke gedachten je bezighouden, hoe je denkt dat anderen je zien. Dat kan heel helpend zijn. Het is voor mij een bevestiging dat het blijven delen van ervaringen essentieel is, ook al voelt het vaak nog lastig.

Blijf je met het thema zelfstigma bezig?
Zeker. Ik hoop met nog meer mensen in gesprek te kunnen gaan over dit cruciale thema. Ik was dan ook blij dat ik uitgenodigd ben door Akwa GGZ om GGZ Team Talks te verzorgen over destigmatisering. Ik kijk er echt naar uit!