Vernieuwde zorgstandaard Persoonlijkheidsstoornissen

Zorgproces als samenhang tussen de hoofdstukken

In de vernieuwde zorgstandaard hebben alle fases uit het zorgproces zoals beschreven in de zorgstandaard Diagnostiek een eigen hoofdstuk gekregen: aanmelden, diagnosticeren, indiceren, behandelen, evalueren en afsluiten. Paul Ulrich, vertegenwoordiger van het patiënt- en naastenperspectief  in de kerngroep: “Het in lijn brengen met de zorgstandaard Diagnostiek was best een uitdaging.  Het was een mooi proces om samen te beschrijven wat belangrijk is in welke fase én wat iemand met een persoonlijkheidsstoornis precies verder helpt.”

De nieuwe indeling maakt de zorgstandaard overzichtelijker en praktischer in gebruik. Paul: “Wat we ervaarden is dat bijvoorbeeld voor indiceren de beschikbare kennis nog gering is. Het is moeilijk te achterhalen wat werkt voor welke cliënt. We hebben nu een aantal overwegingen beschreven. In de toekomst zou het mooi zijn als we de vraag ‘Wat werkt, voor wie, in welke situatie en met welk doel?’, beter kunnen beantwoorden.”

Introductie Alternatief model voor persoonlijkheidsstoornissen (AMP)

De herziene MDR Persoonlijkheidsstoornissen diende als basis voor de nieuwe versie van de zorgstandaard Persoonlijkheidsstoornissen. De grootste wijziging is dat generalistische zorg én specialistische psychotherapeutische behandelingen kunnen worden ingezet, ook als er sprake is van comorbiditeit. De behandeling wordt dan uitgevoerd vanuit een geïntegreerd zorgplan. Comorbiditeit vormt geen contra-indicatie in de behandeling van een persoonlijkheidsstoornis.

Theo Ingenhoven, psychiater en lid van de kerngroep: “Nieuw is ook de introductie van het Alternatieve model voor persoonlijkheidsstoornissen (AMP) uit deel III van de DSM-5 voor de diagnostiek, en de uitwerking daarvan naar concrete behandeldoelen. Voor patiënten betekent het AMP een meer gepersonaliseerde, flexibele en minder stigmatiserende benadering van hun persoonlijkheidsproblemen, zodat een meer effectieve behandeling en beter begrip van hun situatie mogelijk is.”

Levensloop en specifieke aandachtspunten

Persoonlijkheidsproblematiek komt voor bij mensen van alle leeftijden. Toch is de betekenis ervan in elke levensfase anders, daarom krijgt levensloop extra aandacht in deze zorgstandaard.

Aandachtspunten bij jongeren
Bij de diagnose van jongeren is het belangrijk om naar de bredere context zoals familie of omgeving te kijken. Vaak zijn de eigenlijke problemen breder en complexer, en kunnen ook betrekking hebben op het systeem waarin ze leven. De herziene zorgstandaard benadrukt dat het tijdig onderkennen en behandelen van een persoonlijkheidsstoornis, ook bij jongeren onder de 18, de prognose sterk kan verbeteren.

Ellen Willemsen, psychiater en lid van de kerngroep: ”Bij jongeren is het goed om open te zijn en geen verhullende taal te gebruiken als je denkt aan een persoonlijkheidsstoornis. Ook omdat duidelijkheid aanknopingspunten biedt voor een behandeling. Het is vervolgens van belang om een classificatie te laten vervallen als er op een later moment geen sprake meer is van een persoonlijkheidsstoornis. Een diagnose kan onbedoeld een stigmatiserend effect hebben.”

Aandachtspunten bij ouderen
Bij ouderen wordt de diagnose soms pas zichtbaar door veranderende levensomstandigheden, zoals het verlies van een naaste. Vaak spelen meerdere factoren een rol, zowel op sociaal, lichamelijk of cognitief gebied. De herziene zorgstandaard benadrukt dat bij diagnostiek, indiceren en behandelen er rekening dient te worden gehouden met de belastbaarheid van de oudere patiënt.