Samen koers bepalen én vasthouden: het belang van behandeldoelen

25 september 2023

Professionals willen patiënten de best mogelijke zorg bieden en doelgerichtheid in de behandeling ondersteunt dit. Hoe behoud je samen met je patiënt focus op de behandeldoelen? We spreken met Naline Geurtzen, GZ-psycholoog bij Pro Persona en gepromoveerd op zorgafhankelijkheid in de ggz. Zij stelt dat de drukte en complexiteit van de ggz-praktijk er soms voor zorgen dat het behandeldoel uit het oog wordt verloren.

Doelgericht werken geeft richting aan de behandeling

“Uit mijn promotie-onderzoek komt naar voren dat cliënten die minder doelgerichtheid in de behandeling ervaren, meer klachten hebben en denken meer sessies nodig te hebben voordat ze hun behandeling kunnen afronden”, vertelt Naline. “Doelgericht werken geeft richting aan de behandeling, heeft een motiverende werking en zorgt ervoor dat de voortgang regelmatig geëvalueerd kan worden. Dit verbetert de kwaliteit van de behandeling.” In haar onderzoek geeft 77% van de cliënten aan dat ze samen met de behandelaar doelen opstellen. Bij 40% worden de doelen daarna niet meer besproken. “Enerzijds geeft dit een redelijk positief beeld: drie op de vier cliënten stellen gezamenlijk doelen op, en bij meer dan de helft worden die doelen ook later in de behandeling besproken. Tegelijkertijd proef ik dat er ruimte voor verbetering is.”

Stellen van doelen is een dynamisch proces

“Voor het onderzoek hebben we de ‘doelgerichtheidsvragenlijst’ ontwikkeld. Een korte vragenlijst over de mate waarin de cliënt de behandeling als doelgericht ervaart. Wanneer deze hoog is, levert dit tal van voordelen op. Als er consensus is over het doel, dan werken cliënt en behandelaar echt samen ergens aan. Dat is goed voor de therapeutische relatie en leidt tot betere uitkomsten. Ik zeg niet dat het helder formuleren van een doel eenvoudig is. Vaak is het lastig om doelen concreet te maken. Het is logisch dat iemand weer meer wil kunnen genieten of zich minder somber wil gaan voelen, maar hoe maak je dat concreet? Dat is heel persoonlijk. Daarnaast is het stellen van doelen een dynamisch proces, het gaat niet over slechts één moment. Er is een startgesprek en daar kom je periodiek op terug om koers te houden, óf om een andere koers uit te stippelen.”

Online Evaluatieondersteuning voor het vaststellen van doelen en kiezen van vragenlijsten

“Doelen stellen en periodiek evalueren zijn echt van belang. Toen ik door Akwa GGZ werd benaderd om mee te denken over een keuzehulp voor vragenlijsten in de vorm van de online Evaluatieondersteuning, heb ik teruggegeven dat er nog een heel wezenlijke stap zit vóór het kiezen van de juiste vragenlijst, namelijk het stellen van doelen. De online Evaluatieondersteuning is nu zo ingericht dat je eerst samen met je cliënt en eventueel naasten in eigen woorden één of meerdere doelen formuleert. Daarna maak je afspraken over hoe je dit gaat evalueren, hoe vaak je dit doet en of je vragenlijsten gebruikt.”

Meerwaarde voor gesprek

“De ‘doelgerichtheidsvragenlijst’ heb ik zelf ook ingezet, om te toetsen of de cliënt en ik op één lijn zitten. Het behandeldoel was voor mij logisch, maar ik wilde checken of dit ook zo helder was voor de cliënt zelf. Uiteraard ben ik me ervan bewust dat dit weer een vragenlijst is, naast de andere lijsten die wij in ons team gebruiken. Toch denk ik dat het meerwaarde heeft om het gesprek over doelen op gang te brengen. Wanneer je als team aan de slag wilt met werkprocessen rondom evaluatie kan ik me voorstellen dat je deze vragenlijst bij een aantal cliënten afneemt en daarna in het team de resultaten bespreekt. We staan hier, wat vinden daarvan? Zijn we daar tevreden over of schrikken we? Hadden we dit verwacht of moeten we hiermee aan de slag?”

Doelgerichtheid en afronden behandeling

“Het kan in de praktijk lastig zijn om doelgericht te blijven. Als behandelaar merk ik dat de dagen soms zo druk zijn dat er weinig tijd is om even ‘uit te zoomen’. En cliënten kunnen ook in beslag genomen worden door de klachten of problemen die op dat moment op de voorgrond staan. Maar juist door samen de behandeldoelen met enige regelmaat te evalueren, blijf je op koers. Dan is nog steeds de vraag wanneer het eindpunt is bereikt en je cliënt zelfstandig verder kan. Is dat als je samen veilig de thuishaven in vaart? Of is het voldoende als je cliënt de haven in het vizier heeft en je nog een keer de wind in de zeilen blaast? Ook dit is belangrijk om met elkaar te bespreken. Door samen focus te houden op de behandeldoelen kan de behandeling tijdig worden afgeschaald, opgeschaald of afgerond.”