Keuzekaarten helpen bij samen beslissen

1 december 2018

‘Met de keuzekaarten voor bipolaire stoornissen krijgen cliënten en naasten een goed overzicht van de mogelijkheden die staan beschreven in de zorgstandaard. Er is vaak een woud aan behandelingsopties. De kaarten maken voor de patiënt de bomen zichtbaar.’ Dwayne Meijnckens, projectleider bij Mind, vertelt hoe keuzekaarten kunnen helpen bij samen beslissen.

Een keuzekaart is een overzicht voor mensen met psychische problemen en hun naasten. Het beschrijft mogelijke interventies rond een bepaald thema langs een vaste set vragen. Er is hierbij gekeken naar een concept dat internationaal bekend staat als ‘Option Grids’ en dat is aangepast aan de Nederlandse situatie. Mind en het Trimbos-instituut onderzochten of de informatie uit de zorgstandaarden op deze manier was te ordenen . Meijnckens: ‘We hebben een focusgroep samengesteld met cliënten en naasten en hebben hen gevraagd over welke onderwerpen uit de Zorgstandaard Bipolaire stoornissen zij graag meer wilden weten. Dat leverde een gros aan onderwerpen op.’

Drie goede vragen

Uiteindelijk kwam het projectteam op vier onderwerpen waarvoor keuzekaarten zijn ontwikkeld: herstel, zelfmanagement, therapie en medicatie. De kaarten geven antwoord op vragen als: Wat houdt een behandeling in? Waar helpt het mee?’, vertelt Meijnckens. ‘We hebben ons daarbij vooral laten inspireren door de drie goede vragen van de Patiëntenfederatie. Wat zijn de mogelijkheden? Wat zijn hiervan de voor- en nadelen en wat betekent dat voor mijn situatie? Zo geven we hiermee beknopt weer wat de standaard aandraagt. Overigens hebben we niet alleen informatie uit de zorgstandaard gebruikt. Ook de multidisciplinaire richtlijn is uitgebreid meegenomen. Het uiteindelijke resultaat is getoetst bij de werkgroepleden van zowel de zorgstandaard als de multidisciplinaire richtlijn. Dat maakt dat ook de professionals de keuzekaarten omarmen’

Goed zichtbaar

Meijnckens is heel tevreden over het resultaat. ‘Behandelmogelijkheden zijn hiermee goed zichtbaar. Gezinsgerichte therapie, bijvoorbeeld, wordt niet overal aangeboden en is ook niet voor iedereen de beste behandeling. Je wilt wel dat cliënten en naasten weten dat het bestaat en wat de voor- en nadelen zijn. Dan kunnen zij er in ieder geval naar vragen.’ Ook de vereniging voor manisch depressieven en betrokkenen (VMDB) gebruikt de keuzekaarten. Meijnckens: ‘We hebben een toolkit gemaakt met de vier keuzekaarten en de samenvattingskaart van de zorgstandaard. In de omslag staat wat cliënten en naasten met deze toolkit kunnen. De VMDB deelt deze toolkit uit op open dagen. Kenbis, kenniscentrum bipolaire stoornissen wil de keuzekaarten opnemen in cursusmateriaal. Ze worden dus echt in de praktijk gebruikt.’

Omdat keuzekaarten bij elke standaard een handig instrument zijn, maakte de projectgroep ook een handreiking die handvatten geeft over het ontwikkelen van een keuzekaart. Meijnckens: ‘Het zou heel mooi zijn als keuzekaarten bij de doorontwikkeling van de standaarden als vast onderdeel worden opgenomen. Ze helpen patiënten om zich beter voorbereiden op het gesprek met hun behandelaar. Het is belangrijk om te zorgen dat je zoiets hebt om de inhoud van de zorgstandaard op de werkvloer zichtbaar te maken, door het proces van samen beslissen goed te faciliteren.’

De keuzekaarten bekijken.