Hoe technologie leefstijl in de ggz versterkt
De rol van leefstijl in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) krijgt steeds meer aandacht. De onlangs gepubliceerde zorgstandaard Leefstijl benadrukt het belang van structurele aandacht voor gezondheid, voeding, beweging en slaap. Tegelijkertijd wordt steeds duidelijker dat technologie een belangrijke ondersteunende rol kan spelen. Een voorbeeld is het digitale platform GILL (Gezond In Lichaam en Leefstijl), dat somatische screening combineert met leefstijlinterventies specifiek gericht op mensen met ernstige psychische aandoeningen. GILL ondersteunt verpleegkundigen, motiveert cliënten en draagt bij aan een betere toepassing van leefstijlinterventies.
Digitale ondersteuning biedt structuur
“Met de ontwikkeling van digitale modules zoals de eHealthmodule GILL bieden we concrete en praktische tools aan hulpverleners en cliënten in de ggz”, vertelt Berno van Meijel, lector en hoogleraar GGZ-verpleegkunde en mede-ontwikkelaar van GILL. Dit platform is afgestemd op de werkpraktijk van verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten en combineert somatische screening met leefstijlinterventies, specifiek gericht op mensen met ernstige psychische aandoeningen. GILL ondersteunt zowel verpleegkundigen bij somatische screening als cliënten bij leefstijlinterventies .
Verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten vervullen volgens Berno een sleutelrol in het herkennen en aanpakken van lichamelijke gezondheid in de ggz. Helaas blijft het onderwerp leefstijl volgens hem vaak onderbelicht. ”Dit terwijl we weten dat psychische en lichamelijke gezondheid sterk met elkaar samenhangen”, zegt hij. “Een tool zoals GILL helpt om gestructureerd en systematisch aandacht te besteden aan beide aspecten.”
Succesvolle gedragsverandering met digitale ondersteuning
“De kracht van digitale ondersteuning ligt met name in de structuur die deze kan bieden”, aldus Meike Hoogervorst, bewegingswetenschapper en promovendus bij het GILL-project. “GILL geeft hulpverleners en cliënten inzicht in de somatische gezondheid en leefstijl door middel van duidelijke feedback, bijvoorbeeld via stoplichtkleuren. Dit maakt de resultaten visueel en concreet, wat helpt bij het stellen van doelen en het monitoren van voortgang. Cliënten kunnen bovendien zelfstandig verdiepende modules volgen, zoals ‘beter slapen’ of ‘kom in beweging’.”
“Eigen regie kan patiënten helpen hun gedrag te veranderen. Een van de doelen van GILL is dat cliënten meer zicht en grip krijgen op hun eigen lichamelijke gezondheid en leefstijl”, zegt Berno. Dit is mede mogelijk door de continuïteit die digitale middelen bieden. “Een ander voordeel is dat updates en verbeteringen snel en eenvoudig kunnen worden doorgevoerd, waardoor gebruikers altijd toegang hebben tot de meest actuele en effectieve methodes.”
Meerwaarde voor cliënten
Praktijkervaringen laten zien hoe digitale ondersteuning zoals GILL cliënten helpt meer inzicht te krijgen in hun gezondheid, vertelt Carmen Schalkwijk, verpleegkundig specialist in opleiding bij GGZ inGeest. “Leefstijl is voor veel cliënten een blinde vlek. Waar wij als behandelaars basiskennis over voeding en beweging vanzelfsprekend vinden, is dat voor hen vaak niet het geval. GILL helpt om deze kennisachterstand zichtbaar te maken en biedt structuur om leefstijl bespreekbaar te maken.”
Volgens Carmen biedt het platform meer dan alleen inzicht: “Het invullen van vragenlijsten en het opstellen van een leefstijlplan maakt voor veel cliënten concreet hoe leefstijl hun herstel beïnvloedt. Het zet ze aan tot actie en geeft hen grip op hun eigen proces.” Ze ziet potentie in de technologie om leefstijl bespreekbaar te maken. “Dat is essentieel. Als behandelaren is het van belang dat we holistisch kijken en leefstijl standaard meenemen in onze behandelingen. Een ongezonde leefstijl kan de kwaliteit van leven sterk beïnvloeden.”
Implementatie blijft een uitdaging
Hoewel de voordelen van digitale tools evident zijn, blijft de implementatie in de praktijk een uitdaging, zeggen de onderzoekers. “De zorgsector heeft vaak te maken met hoge werkdruk en beperkte middelen,” zegt Berno. “Het implementeren van een nieuw systeem vraagt om een duidelijke implementatiestrategie, met scholing, coaching-on-the-job, monitoring en vaststellen van effecten. Het risico bestaat dat dergelijke innovaties stranden als ze niet goed worden ingebed in de dagelijkse praktijk.”
Meike benadrukt dat digitale tools nog vaak als nieuw en onwennig worden ervaren door zorgverleners. “Toch merken we dat de zorgverleners er snel aan wennen zodra ze ermee aan de slag gaan. De voordelen en structuur worden snel duidelijk, maar het is wel belangrijk dat er tijd en ondersteuning aangeboden wordt om met digitale innovaties aan de slag te gaan.”
Een blik op de toekomst
Het ideaalbeeld? “Een brede adoptie van digitale tools zoals GILL, waarbij verpleegkundigen en cliënten overal in Nederland op dezelfde gestructureerde manier werken aan leefstijl en somatische gezondheid”, zegt Meike. Berno voegt daaraan toe: “Daarnaast zouden we meer gebruik moeten maken van inzichten uit de implementatiewetenschap om digitale innovaties sneller en effectiever in te bedden. Alleen door een systematische aanpak kunnen we de kloof tussen theorie en praktijk overbruggen.”
Beiden hebben vertrouwen in digitale ondersteuning in de toekomst “Met technologie en aandacht voor somatiek en leefstijl zet de ggz stappen richting integrale zorg, waarbij soma en psyche op evenwichtige wijze aandacht krijgen. Samenwerking en een systematische aanpak zijn echter essentieel om cliënten duurzaam te ondersteunen”, aldus Berno.
Handvatten voor inzet digitale tools
De onlangs vernieuwde zorgstandaard Digitale zorg biedt professionals, patiënten, naasten en ggz-organisaties handvatten voor de inzet van digitale tools.
Meer informatie over GILL vind je op deze website.
GGZ Standaarden
Voor alle zorgstandaarden en praktische hulpmiddelen