Hulpmiddelen Samen beslissen
De cliënt kent zichzelf het allerbest
Charlotte Marchandisse is verpleegkundig specialist bij GGz inGeest, polikliniek bipolaire stoornissen en aandachtsfunctionaris Samen Beslissen Dashboard bij Onderzoek en Informatie. Bram Bovendeerd is klinisch psycholoog en psychotherapeut bij het Specialistisch Centrum Ontwikkelingsstoornissen bij Dimence en gedetacheerd bij twee FACT teams. Ook is hij hoofddocent bij PPO en promovendus systematische feedback (PCOMS) bij de RUG. Bram en Charlotte vertellen in dit interview over hun ervaringen met Samen beslissen op basis van ROM-informatie.
Ondersteunend aan het proces van Samen beslissen
Charlotte: ‘Het beeld bestaat nog heel sterk dat je de ROM-vragenlijst moet invullen voor de zorgverzekeraar. Zij vroegen in het verleden immers om een effectmeting van de behandeling. Maar dit beeld moeten we echt bijstellen met elkaar: ROM-informatie inzichtelijk maken via een dashboard helpt de behandelaar en cliënt in het proces van samen beslissen.’ Bram: ‘In de behandelrelatie is het belangrijk om goed contact te hebben, doelen te stellen en afspraken te maken hoe tot deze doelen te komen. Een dashboard is dan een helpend middel. Mijn promotieonderzoek gaat daar ook over. Een belangrijke vraag voor de implementatie is vervolgens: hoe maak je het zo efficiënt mogelijk? Ook uit internationaal onderzoek blijkt: je moet behandelaren, beleidsmensen, cliënten en technici bij elkaar zetten om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Het is kunst én kunde.’
Informatie die bijdraagt aan herstel
Charlotte: ‘Bij GGz inGeest hebben we interviews en focusgroepen gehouden. We vroegen ons af: wat is interessante informatie voor cliënten en behandelaren om te zien op een dashboard? Opleidingsniveau? Ziektegeschiedenis? Voorspellen hoe lang iemand zorg nodig heeft? Kosten? Wat blijkt, cliënten vinden het irrelevant om persoonlijke gegevens zoals hun opleidingsniveau op een dashboard terug te zien. Want dat weten ze zelf wel. Wat zij wel relevant vinden, is informatie die bijdraagt aan herstel.’
De cliënt empoweren met vier belangrijke vragen
Bram: ‘Ons cliëntenportaal is een paar jaar geleden geïmplementeerd en is uitgebreider dan alleen een dashboard voor samen beslissen. Cliënten kunnen huisartsenbrieven en hun dossier inzien. Daarnaast kun je je ROM-uitkomsten zien en vragenlijsten invullen. De ROM-uitkomsten zijn voorzien van tekst, zodat de cliënt ook de interpretatie ziet. Dit wordt regelmatig bekeken. Het evalueren en het bespreken van de ROM-uitkomsten gaat om de vraag “zitten we nog op koers?” Ik zie het als een soort TomTom: hoe staat het en waar zitten we op de route?’
Charlotte vervolgt: ‘Wat ik om me heen zie, is dat het start met weten hoe je het gesprek insteekt. Wij willen de cliënt empoweren door vier belangrijke vragen te stellen: Wat zijn de mogelijkheden? Wat zijn de voor- en de nadelen van de mogelijkheden? Wat betekent dat in mijn situatie? Ben ik bij u eigenlijk aan het juiste adres? Zorg dat de informatie die je biedt ook is toegespitst op de cliënt. Want het gaat niet alleen om ROM-data. Het gaat juist om stilstaan bij de eerste vraag. Dan krijg je een heel ander soort gesprek met elkaar.’ Bram: ‘Het gaat inderdaad om het gesprek en niet om een vinkje zetten. Waar we echt met elkaar voor moeten waken is dat ROM het zoveelste lijstje wordt. We moeten zorgen dat er elders iets afvalt van de registraties en administratie en dat ROM ingezet wordt als middel en niet als doel. Als we daar op uitkomen voor mijn pensioen, ben ik wel tevreden!’
Elkaars expertise gebruiken
Charlotte: ‘Dat klopt inderdaad en wat je ook wilt is elkaars expertise gebruiken: de cliënt kent zichzelf het allerbest. Als behandelaar vul je aan met kennis vanuit de wetenschap en klinische behandeling. Het is van groot belang dat de behandelaar aan de cliënt het signaal geeft: u heeft wat te kiezen. De cliënt wordt vooraf en tijdens de behandeling door de behandelaar steeds goed geïnformeerd en meegenomen in de keuzes die mogelijk zijn.’
Bram: ‘Wel moet je als organisatie tijd en ruimte maken voor scholing en samen beslissen met ROM ook systematisch toepassen. Voor de toekomst zie ik ook verdere ontwikkelingen voor me. In mijn ideale wereld krijgt de cliënt een appje in de wachtkamer: Wil je de vragenlijst invullen? Tijdens het consult bekijken behandelaar en de cliënt het dashboard. De cliënt kan direct reageren op de resultaten.’
Charlotte: ‘De informatie in het dashboard helpt om ‘evidence based’ te werken, en is heel informatief. Het gaat niet alleen over processen, maar juist om de relatie tot de ander. Daarbij is het op maat gemaakt voor specifieke patiëntengroepen.’
GGz inGeest verrijkt ROM-informatie met proces en behandelinhoudelijke informatie en werkt aan het verbeteren van de bruikbaarheid van ROM bij samen beslissen voor diverse doelgroepen van cliënten. Ook wordt ROM als informatiebron gebruikt in de ggz-keten.
Dimence werkt aan de specificatie van de ROM-methode en het gespreksmodel samen beslissen voor cliënten. Ook wordt gewerkt aan het toerusten van cliënten om ROM te gebruiken bij samen beslissen.
Dit interview is eerder gepubliceerd via SynQuest. Het SynQuest project Samen beslissen met ROM, op maat en in de keten wordt mede mogelijk gemaakt door subsidie van het ZorgInstituut Nederland in het kader van het programma Transparantie over de Kwaliteit van Zorg.