Cultuursensitief werken: aansluiten bij de culturele en sociale context

6 november 2020

Behandelingen zijn effectiever naarmate ze beter aansluiten bij de culturele en sociale context van het individu. In de generieke module Diversiteit wordt veel aandacht besteed aan cultuursensitief werken. Dit betekent dat de behandelaar werkt vanuit respectvolle nieuwsgierigheid naar de beleving, betekenis en context van de klachten en problemen van de patiënt. Het is een belangrijke voorwaarde om te komen tot een gezamenlijk behandeldoel en gedragen inzet voor behandeling. Het Cultural Formulation Interview (CFI) is een belangrijk hulpmiddel voor een eerste verkenning van de cultuur en context van de patiënt, in relatie tot diens psychische problemen.

Nieuwe werkkaart

Hans Rohlof, psychiater, en Simon Groen, cultureel antropoloog, raden het afnemen van het CFI bij de intake sterk aan. Samen met Rob van Dijk, medisch antropoloog en Samrad Ghane, psycholoog/antropoloog, hebben zij de werkkaart Cultural Formulation Interview (CFI) ontwikkeld. Deze werkkaart is bedoeld om het CFI meer bekendheid te geven; aan te geven hoe deze in de praktijk kan worden ingezet en wat de opbrengsten voor behandelaar en patiënt zijn.

Gezamenlijk inzicht

Hans Rohlof geeft aan dat de uitkomst van het CFI inzicht geeft in de leefwereld van de patiënt: “Het afnemen van het CFI is een zoektocht naar woorden om de zienswijze van de patiënt onder te brengen. Door samen deze woorden te duiden, sluit je veel beter aan bij de culturele en sociale context van de patiënt. Het gezamenlijke inzicht dat ontstaat in de context is essentieel om de problemen van de patiënt op waarde te kunnen schatten, en de behandeling zoveel mogelijk te personaliseren volgens de opvattingen, voorkeuren en mogelijkheden van de patiënt en zijn omgeving.”

Voor iedere patiënt

Het CFI is een belangrijk hulpmiddel om tot een culturele formulering van de diagnose te komen, maar moet ook op waarde worden geschat. Simon Groen benadrukt dat het CFI een handreiking is om met een patiënt in gesprek te gaan over cultuur, context en betekenisgeving. “Het CFI is in principe voor iedere patiënt bedoeld, ongeacht de culturele achtergrond. Het doel is om de klachten in de context van de patiënt te kunnen plaatsen, om een persoonsgerichte en cultuursensitieve diagnose te kunnen maken. Daarmee worden de vooruitzichten op een goed aansluitende behandeling versterkt. Patiënten voelen zich daardoor gezien en gehoord en behandelaren hebben meer handvatten voor de behandeling.”

Hans en Simon geven beide aan dat het CFI een cultuurbewuste houding en respectvolle nieuwsgierigheid van de professional vraagt. De aandacht gaat vooral uit naar luisteren in plaats van het zenden van informatie. Het gaat erom een beeld te krijgen van het persoonlijke verhaal van de patiënt binnen een unieke context.