Cultuur als onderschatte factor in psychodiagnostiek

7 september 2020

Onze samenleving wordt steeds diverser. Dat heeft ook gevolgen voor de diagnostiek, zorg en behandeling van patiënten. Opvattingen over wat een psychische stoornis is, variëren per cultuur en tijdskader. Verschijnselen als verwardheid, somberheid en angst komen overal ter wereld voor, maar worden niet overal geduid als (psychische) stoornissen. En ziektedefinities kunnen in de loop van de tijd veranderen. Een cultuursensitieve benadering is nodig om diagnostiek en monitoring op een juiste manier aan te pakken.

Werkkaart cultuursensitieve diagnostiek

Samrad Ghane, psycholoog/antropoloog, Parnassia Groep en ARQ Centrum’45 heeft samen met Rob van Dijk, medisch antropoloog en lid van de Centrale Commissie Culturele Diversiteit en Psychologie van het NIP, de werkkaart Cultuursensitieve diagnostiek ontwikkeld. De werkkaart is onderdeel van de generieke module Diversiteit en draagt bij aan bewustwording van de cultuursensitieve benadering. Waar kan je als professional op letten bij diagnostiek en monitoring van een patiënt met een migratieachtergrond, welke instrumenten zijn goed bruikbaar en hoe interpreteer je uitkomsten op een juiste manier?

Meer bewustwording

Samrad legt uit waarom deze nieuwe werkkaart van belang is: “Psychodiagnostiek ligt aan de basis van goede zorg, maar veel hulpverleners vinden interculturele diagnostiek (terecht) ingewikkeld. De complexiteit ligt met name in het feit dat diagnostiek als ‘intersubjectief proces’ niet alleen beïnvloed wordt door de cultuur van de betrokken patiënt en de hulpverlener, maar ook door culturele veronderstellingen en concepten in onze diagnostische instrumenten. Deze werkkaart helpt bij meer bewustwording over dilemma’s in de interculturele diagnostiek en introduceert een aantal bronnen die kunnen helpen om hier op een cultureel competente wijze mee om te gaan.”

Eerste hulpmiddel

Rob: “Psychodiagnostiek is maatwerk. Dat is bij uitstek het geval als daarbij sprake is van culturele diversiteit. Testen zijn dan niet altijd zonder meer passend en toepasbaar. De werkkaart is een eerste hulpmiddel voor de diagnosticus om in de verschillende fasen van het diagnostisch proces de werking van cultuur te onderkennen en cultureel competent te handelen.
Cultuur is vaak een onderschatte factor in de psychodiagnostiek. Dat is niet terecht, als we ons realiseren dat cultuur niet alleen van invloed is op de relatie tussen professional en patiënt of cliënt, maar ook doorspeelt in de wijze waarop testen vorm krijgen en afgenomen worden, en in de onderliggende concepten, vooronderstellingen en voorwaarden. Sensitiviteit voor de werking van cultuur in het psychodiagnostisch proces is dan ook essentieel voor het zinvol gebruik van testen en de interpretatie van de resultaten.”