Computergestuurd adaptief testen: een betrouwbaar hulpmiddel voor het evalueren van de behandeling met minder belasting voor de patiënt

13 maart 2023

Computergestuurd adaptief testen (CAT) is een bewezen efficiënte techniek als ondersteuning voor evalueren tijdens de behandeling. Bij CAT wordt na elk gegeven antwoord een schatting gemaakt van de zwaarte van eventueel aanwezige problematiek, bijvoorbeeld voor de mate van depressie of angst. Vervolgens wordt gekeken welke vervolgvraag die schatting het meest kan verbeteren, tot een betrouwbare score vastgesteld kan worden. Meetinstrumenten worden korter omdat alleen die vragen worden gesteld die nodig zijn om tot een betrouwbare en nauwkeurige uitkomst te komen.

We spreken met twee specialisten over hun ervaringen met CAT in de ggz. Bart Geerling is verpleegkundig specialist ggz en hoofd Specialistisch Centrum Bipolaire Stoornissen (SCBS) en Psychiatrie & Zwangerschap bij Dimence. Guido Williams is klinisch psycholoog en Lead Data Scientist bij Thubble en promovendus op het gebied van CAT voor het meten van het dagelijkse functioneren binnen de ggz aan de Universiteit Leiden.

Overstappen naar CAT als meetmethode

Guido: “Wij zijn een organisatie die aandacht heeft voor de nieuwste technologische ontwikkelingen en daar past CAT goed in. CAT is een bewezen meettechniek voor het testen van vaardigheden, vermogens en psychologische constructen. In de basis-ggz zijn we dit jaar volledig overgestapt op PROMIS CAT meetinstrumenten voor het evalueren van de behandeling bij angst en depressie en het vermogen om sociale rollen en activiteiten uit te voeren. Bij CAT zijn er gemiddeld vijf vragen nodig om tot een nauwkeurige en betrouwbare uitkomst te komen. We spreken van een adaptieve test omdat de test zich aanpast aan de gegeven antwoorden van de respondent. En omdat het invullen minder tijd kost kunnen we vaker meten, wat meer informatie biedt bij het evalueren. De verschillende metingen blijven onderling vergelijkbaar door de uniforme meetschaal.”

Sensitief en makkelijk toepasbaar

Bart: “De PROMIS CAT meetinstrumenten voor depressie en angst zijn sensitieve instrumenten en makkelijk toepasbaar, ze stellen minder vragen en zijn ondanks dat even betrouwbaar en nauwkeurig als andere instrumenten. Bij Dimence gebruiken we voor patiënten met bipolaire stoornissen de PROMIS CATs als standaard meetinstrumenten voor het meten van angst en depressie. Eerder werd angst niet gemeten in verband met de belasting voor de patiënten. Zij moesten wel 165 vragen beantwoorden en dat vond men niet prettig: ‘Ik doe het omdat het zinvol is voor mijn behandeling, maar het duurt zo lang’. Dan is het heel fijn om tegen de patiënt te kunnen zeggen: ‘we hebben nu een instrument dat veel korter is maar even betrouwbaar’. Mede dankzij PROMIS CAT hebben we het aantal vragen teruggebracht naar minder dan 50 en dan hebben we het meten van angst ook nog eens toegevoegd.”

Met minder vragen meer weten

Bart: “Uitgebreide meetinstrumenten zijn niet altijd beter omdat ze bijvoorbeeld ook onterecht een positieve score op deelvragen kunnen geven. Bijvoorbeeld wanneer mensen aangeven last te hebben van vermoeidheid bij een meetinstrument voor depressie, zonder dat de vermoeidheid te relateren is aan de depressie. Als je dit vergelijkt met de uitkomsten van CAT Depressie zie je dat CAT vaak lager scoort. CAT meetinstrumenten kunnen fijngevoeliger zijn dan langere vragenlijsten en dát is vaak lastig te begrijpen voor professionals, dat je met minder vragen toch een betrouwbare uitkomst hebt.”

Ervaring opdoen met CAT meetinstrumenten

Guido: “Het implementeren van een nieuw meetinstrument voor het evalueren van de behandeling kan door behandelaren als lastig ervaren worden. Natuurlijk zijn mensen daar kritisch op, er is nog weinig ervaring met CAT instrumenten en de nieuwigheid ervan kan afschrikken. Professionals zijn gewend bepaalde instrumenten te gebruiken. Het helpt om het verschil te duiden met traditionele meetinstrumenten. Cliënten worden met CAT minder belast omdat er minder vragen worden gesteld én een kortere vragenlijst zorgt voor meer zorgvuldig invullen. Er zijn geen missende waarden omdat vragen niet kunnen worden overgeslagen en doordat de vragen per meetmoment kunnen verschillen treedt er ook geen gewenning of leer-effect op bij de cliënt. Daardoor is het ook makkelijker om regelmatiger te meten en evalueren. Het mes snijdt aan twee kanten. Het zou kunnen helpen voor de kwaliteit van zorg als er meer aandacht komt voor CAT en evalueren in de opleidingen.”

Bart: “De CATs zijn heel toegankelijk, maar mensen moeten er nog vertrouwd mee raken. Het zou helpen als CAT instrumenten worden opgenomen als advies in de zorgstandaarden en er op die manier aandacht voor komt. Als je CAT wilt invoeren in je organisatie is het goed om collega’s vanaf het allereerste begin te betrekken. De PROMIS CATs zijn gevalideerd, maar belangrijker voor gebruik in de praktijk is dat collega’s het instrument vertrouwen. De ervaring die jij en je collega’s ermee hebben, dát maakt dat andere professionals het instrument uiteindelijk ook gaan gebruiken.”

Als professional of organisatie aan de slag met CAT?

Als je ook aan de slag wilt met CAT neem je contact op met je ROM leverancier. De meeste ROM leveranciers bieden PROMIS CAT aan, dit zijn in ieder geval Vital Health, EasyROM, OnlinePROMS, Datec, Qualizorg, BrightFish, MobileCare, KLIK en Fysiomanager. Op dit moment zijn PROMIS CAT meetinstrumenten beschikbaar voor het meten van onder andere:
• Angst
• Boosheid
• Depressie
• Lichamelijk functioneren
• Slaapstoornissen
• Vermogen om een aandeel te hebben in sociale rollen en activiteiten
• Tevredenheid met sociale rollen en activiteiten
• Vermoeidheid
• Reacties op pijn
• Belemmeringen door pijn
• Pijnintensiteit

Ontwikkeling en beheer CAT meetinstrumenten

Het Patient-Reported Outcomes Measurement Information System (PROMIS®) initiatief ontwikkelt en beheert item-banken die afgenomen kunnen worden als CAT-instrument. In Nederland wordt PROMIS beheerd door het Dutch-Flemish PROMIS National Center.