Wie zorgt voor de mantelzorger?
Op 10 november is het de dag van de mantelzorger. Het is heel goed om een dag extra aandacht te geven aan mensen die vaak veel en hard werken om een naaste te helpen of verzorgen. Maar wat kun je als zorgprofessional doen om hen de rest van het jaar ook te ondersteunen? Zodat ze zelf niet uitvallen of door stress psychische problemen krijgen? In de generieke module Samenwerking en ondersteuning naasten van mensen met psychische problematiek staan veel tips, zoals: geef ze erkenning én zorg dat ze ook de vrijheid ervaren om te stoppen met de ondersteuning. Maar vooral: werk met hen samen.
Maar liefst driekwart van alle zorg die mensen met een (chronische) psychische aandoening of beperking nodig hebben, krijgen zij van mensen uit hun eigen gezin, familie- of vriendenkring. Zij spelen vaak een belangrijke rol bij de signalering van psychische aandoeningen, (het volhouden van) de behandeling en het leven met de aandoening.
Professionals komen naasten globaal in 4 rollen tegen:
- Informatiebron voor diagnostiek en monitoring.
- Co-begeleider die in het behandelplan van de patiënt participeert.
- Mantelzorger voor persoonlijke zorg, praktische hulp of emotionele ondersteuning. In Nederland zijn ongeveer 528.000 mensen mantelzorger voor iemand met psychische problemen.
- Zorgvrager vanwege overbelasting.
Dus is het belangrijk om met naasten samen te werken en ze te ondersteunen als dat nodig is. Hoe graag ze ook voor hun familielid of vriend zorgen, het levert ze ook veel stress op en verstoort vaak onder andere routines, financiën, relaties en vrije tijd. Daar bovenop komt nog eens dat ze vaak kampen met een schuldgevoel, onzekerheid, boosheid en gevoelens van verlies.
Zo kun je mantelzorgers ondersteunen:
- Laat ze merken dat ze gezien en gehoord worden (erkenning).
- Verhelder de ondersteuningsvraag t.a.v. de patiënt en voor de naasten zelf.
- Zorg dat ze vrijheid ervaren om te stoppen met de ondersteuning.
- Houd hun belasting en begrenzing in de gaten.
- Praat met ze over rolverandering en rolwisseling; en hoe ga je om met veranderingen en spanningen in de relatie met de patiënt en belangrijke anderen.
- Besteed aandacht aan rouw, eenzaamheid en sociaal isolement.
- Werk aan communicatie- en oplossingsvaardigheden.
Het is ook belangrijk om informatie te geven over:
- de aandoening;
- suïcidegevaar;
- hun eigen rol;
- de impact die psychiatrie kan hebben op familie en naasten;
- hulpverleningsmogelijkheden;
- familie- en patiëntenverenigingen;
- (eventueel) relevante wetgeving.
Heb je zelf zorgen over of zorg je voor een naaste met psychische of psychiatrische problemen?
Dan heb je misschien behoefte aan een luisterend oor, steun of advies. Je kunt hiervoor de Mantelzorglijn bellen via 030 – 760 60 55, of vind op Mantelzorg.nl allerlei links naar organisaties die specifiek hulp bieden aan mantelzorgers van mensen met psychische problemen.
Huisartsen kunnen de toolkit Mantelzorg van de LHV gebruiken.