"De werkkaarten over alcohol helpen me samen met de patiënt te kunnen beslissen over de juiste behandeling"

Veelvoorkomend

Volgens de NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik is er bij ongeveer één van elke vijftien tot twintig patiënten van de huisarts sprake van problematisch alcoholgebruik. Alcoholproblemen komen vaak samen voor met andere psychische problemen. “De kans is dus groot dat dit er nog meer zijn onder de mensen die ik als POH-GGZ zie. Ik spreek op een gemiddelde werkdag tien mensen. Daar is dus waarschijnlijk vaak iemand bij die te veel drinkt. Overigens begeleiden we binnen de huisartsenpraktijk vooral mensen met lichtere problemen; bij ernstigere problematiek verwijzen we door naar intensievere zorg.”

De werkkaarten in de praktijk

“Ik lees de werkkaart voor professionals af en toe door om voor mezelf scherp te houden waar ik op kan letten bij het signaleren en bespreken van problematisch alcoholgebruik. De werkkaart voor cliënten en voor naasten geef ik geprint aan hen mee wanneer er sprake zou kunnen zijn van te veel drinken.” Dat werkt erg prettig, legt Magnée uit: “De kaart voor patiënten bevat duidelijke informatie over alcoholgebruik en wanneer dat problematisch is, een link naar een zelftest, tips, en een overzicht van alle behandelmogelijkheden. Ik heb het idee dat het op een rijtje hebben van alle behandelmogelijkheden helpt om samen met de patiënt te kunnen beslissen over de juiste behandeling. De werkkaart voor naasten geeft een overzicht van alle hulp die er is voor naasten. Dat is goed, want ook zij kunnen ernstig gebukt gaan onder het alcoholgebruik van hun naaste en krijgen daar nog niet altijd voldoende ondersteuning bij.”

Welke vragen stel je aan mensen om alcoholgebruik te bespreken?

“Ik vraag tijdens het eerste gesprek met een nieuwe patiënt altijd of, hoeveel, wat en wanneer iemand drinkt. Bij veel drinken bespreken we bijvoorbeeld:

• om welke redenen iemand drinkt,
• of diegene wel eens in de problemen komt door te veel drinken,
• of een naaste misschien aan geeft last te hebben van het alcoholgebruik van de patiënt,
• of men wel eens geprobeerd heeft te minderen of te stoppen.

Vaak verstuur ik na de intake een standaard aanvullend onlineonderzoek. Hierin wordt het alcoholgebruik nog eens nauwkeurig nagevraagd.”

Tips voor het gebruik van de werkkaarten

“Ze zijn in ieder geval zeker de moeite waard om eens goed te bekijken! Ik zou ze verder opslaan als pdf-bestand om geprint mee te kunnen geven aan patiënten en naasten. Ik probeer er verder zelf op te letten om op een open en respectvolle manier over alcoholgebruik te praten. Hiervoor staan goede tips op de werkkaart voor professionals.”

Tips uit de werkkaarten voor het gesprek met de patiënt 

• Hanteer een positieve benadering: richt u eerder op wat de patiënt (al) wel kan dan op wat hij niet kan. Onderzoek over welke levensgebieden de patiënt zelf de regie wil voeren en over welke (nog) niet.
• De gewenste basishouding is: bereidwillige, verwelkomende en hoopvolle bejegening; interesse, nieuwsgierigheid, respect, warmte, positieve houding, openheid en flexibiliteit.
• Wijs de cliënt op zelfhulp(groepen) en hulp via ervaringsdeskundigen om herstel en empowerment – naast een eventuele behandeling – te bevorderen.
• Sluit aan bij het verhaal (en tempo) van de cliënt; Vraag zowel naar datgene wat hem of haar zin geeft als naar waar iemand last van heeft; kijk verder dan de alcoholproblemen. Stel vragen als; ‘Wat is er met u gebeurd?’ ‘Wat zijn uw krachten en kwetsbaarheden?’ ‘Wat wilt u dat er verandert?’